In de Spotlight: Jan van Kester

Lees hier het verslag van Jan zijn reis naar Japan: ‘Ik was live getuige van uniek Nederlands handbal.’

In december 2019 heeft het Nederlands handbal een historisch succes geboekt. De dames van Oranje werden in Japan wereldkampioen. Dit gebeurde na een zeer opwindend verlopen WK-toernooi. Zelf ben ik daar in Japan LIVE getuige van geweest. Een unieke ervaring.

Dat onze handbalsport spannende wedstrijden en daardoor veel kijkplezier oplevert, dat weten we als handballiefhebbers wel! De laatste twee wedstrijden op dit WK werden echter pas in de laatste halve minuut in het voordeel van Nederland beslist. Deze uitslagen waren voor alle Oranjefans een grote verrassing. Tenslotte waren de Oranje dames door hun wisselvallige toernooi met 3 nederlagen in de slotfase van het toernooi al lang geen topfavoriet meer voor een medaille. Mogelijk gaf de underdog-rol, de speelsters mentaal wel een voorsprong (minder druk?)!

Met deze gouden medaille o.l.v. de nieuwe bondscoach Emmanuel Mayonade (Manu) behaalden de Oranjedames voor het vijfde grote internationale toernooi op rij een prijs. Uniek in een mondiale sport als handbal! De succesreeks begon al in 2015.

In 2015 werd zilver gewonnen op het WK in Denemarken o.l.v. Henk Groener. Dit toernooi was in feite de internationale doorbraak voor de Oranje handbaldames. Er ontstond toen na de winst in de kwartfinale tegen favoriet Frankrijk zowaar een handbal hype in Nederland. Door hun enthousiaste TV-interviews werden Estavana Polman, Nycke Groot, Yvette Broch en Tess Wester plots bekende Nederlanders. Als handbalsport hadden we nog tegen dat sinds 2015 ZIGGO-SPORT de rechten voor de grote handbalevenementen heeft en daardoor de NOS steeds slechts 3 minuten wedstrijdbeelden mocht uitzenden. De NOS was vooral aangewezen op interviews.

Na een geslaagd kwalificatietoernooi voor de Olympische Spelen (OS) in maart 2016 in Metz greep NED tijdens de OS in Rio de Janeiro met een vierde plaats naast een gedroomde Olympische medaille. De wedstrijden van OS zijn altijd echter wel bij de NOS live te zien. De beelden leverden veel enthousiaste reacties van leken op. Leken verbaasden zich over het incasseringsvermogen van de handbalspeelsters t.o.v. voetballers. Na de OS nam Henk Groener afscheid als  bondscoach. Hij zou later in 2017, bondscoach bij de Duitse buren worden.

Op het EK december 2016 in Zweden o.l.v. de nieuwe Deense bondscoach Helle Thomsen werd direct al zilver gewonnen. In de EK finale werd opnieuw van Noorwegen verloren, maar nu pas in de slotfase na een heel gelijkwaardige wedstrijd. Deze EK-finale was trouwens het eerste evenement van de Oranje dames waarbij op Quintus door de leden gezamenlijk LIVE naar gekeken is op ZIGGO.

Onder de leiding van de gedreven Thomsen volgden nog twee bronzen medailles. De eerste  op het WK 2017 in Duitsland en de tweede bij het EK 2018 in Frankrijk. De samenstelling van het team was over deze kampioenschappen wel langzaam gewijzigd. Yvette Broch en Nycke Groot sloten om diverse persoonlijke redenen hun interland loopbaan af. Er kwamen echter gelukkig goede jonge talentvolle speelsters (opgeleid bij de HA en inmiddels spelend in het buitenland) bij. Ook de rolverdeling wijzigde, door de doorgroei van een speelster als Kelly Dulfer van dekkingsspecialist tot een allround aanvalster.

In de periode van Henk Groener ben ik vanaf 2013 als analist betrokken geweest bij de Oranje dames, tijdens de grote toernooien. Zo ontstond er voor mij een enorme betrokkenheid bij de prestaties van deze groep speelsters. WK’s zijn sportief prachtige toernooien om live mee te beleven. Toen de uitnodiging langs kwam van Jos Reincke voor een supportersreis naar het WK in Kumamoto (Japan) heb ik besloten me daar bij aan te sluiten.

Naar Japan is het 10 uur vliegen en er is een tijdsverschil van 8 uur. De reis levert hierdoor op de heenweg meestal een jetlag op. Het Oranje damesteam was daarom al 8 dagen eerder naar Kumamoto in Japan gereisd, om daar het laatste deel van de voorbereiding op het WK te doen. Onderdeel daarvan waren trainingen o.l.v. hun nieuwe Franse trainer Emmanuel Mayonade, met wie ze vooraf het WK slechts twee stages hadden kunnen afwerken. Bovendien kon er in Japan tegen Roemenië een oefenwedstrijd gespeeld worden.

Als supporters maakten we de reis van 10 uur op donderdag, om vrijdagmorgen aan te komen. We reisden als supporters via Osaka, waar we door de stad van het internationale vliegveld naar het kleinere binnenlandse  vliegveld moesten voor het laatste deel van onze vliegreis. Het weer in Japan bleek bij aankomst gelukkig erg aangenaam: zonnig en rond de 10 graden.

Na een overnachting was er op zaterdagmorgen voor de supporters tijd voor een toeristisch bezoek aan  Kumamoto Castle. Deze monumentale vesting ligt op loopafstand van het centrum. Het kasteel, is door de aardbeving van  2016 beschadigd geraakt en op dit moment nog maar gedeeltelijk toegankelijk voor bezoekers.

Voor de openingswedstrijd stond er met Slovenië een lastige tegenstander op het programma. Het Sloveense team is gebouwd rond speelsters van Champions League deelnemer Krim Mercator uit de hoofdstad Ljubljana. Nederland begon nerveus aan het WK en kwam niet in hun vertrouwde snelle spel. De ervaren Sloveense opbouwrij scoorde te gemakkelijk. Tess Wester had het duidelijk even niet en werd vervangen door de Westlandse Rinka Duindam. Nederland begon mede door goede stops van Rinka met een inhaalrace,. Oranje kwam in de tweede helft na 10 minuten kort op voorsprong, maar zag Slovenië toch in de slotfase weer weglopen en met 32-26 winnen. Een zware tegenvaller, omdat een plaats bij de eerste drie in de poule nodig was om tot de hoofdronde door te dringen en voor de medailles te kunnen meespelen.

Er was in de poulefase slechts een kleine groep van ongeveer 16 Oranje supporters aanwezig in Japan,. Het waren vooral familieleden en enkele trouwe Oranje volgers. Hiertoe behoorde ook Rafael van der Vaart, die ruim aandacht trok van de Duitse en Deense media.

Van de landelijke media uit Nederland was alleen NOS verslaggever Han Kok aanwezig. De schrijvende journalisten volgden het toernooi blijkbaar allemaal thuis voor de TV. Zondag was er direct een rustdag, een dag die ik persoonlijk gebruikt heb om een Japanse kennis thuis in Tokyo te bezoeken. Gezien de grote onderlinge afstanden in Japan moest ik die reis ook per vliegtuig maken. De kennis heeft me enkele bezienswaardigheden van Tokyo laten zien, waaronder een boeddhistische tempel.

Wat me direct opviel in Tokyo waren de enorme massa’s mensen en auto’s. Toch verliep alles daar heel ordelijk. De mensen in Japan zijn heel gedisciplineerd en je hebt er een veilig gevoel! De kennis van de Engelse taal was ook in de hoofdstad, in augustus het centrum van de Olympische Spelen erg gering. Alle aanduidingen, etiketten op producten en teksten op menukaarten waren louter in het Japans. Japanners gedragen zich enorm correct, bijvoorbeeld bij het oversteken van de straat of bij een restaurant als ze moeten wachten. Je kunt er dus aardig onthaasten. Hoewel er toen nog geen Coronavirus bestond, waren er op straat al veel mondkapjes te zien, nog een erfenis van de SARS-crisis uit 2002.

Op maandag tegen Angola kon Nederland proberen zich te herstellen van de slechte start. Angola o.l.v. een Deense coach beschikte over twee enorme grote cirkelspeelsters (1.91 en 1.94 meter), waar het aanvalsspel volledig op was afgericht. Nederland moest het echter doen zonder Kelly Dulfer (“slechts”1.86 meter), die zaterdag geblesseerd geraakt was. Mede door snel omschakelingshandbal wist Nederland toch met 35-28 te winnen.

De poule van Nederland speelde hun wedstrijden in de Aquadome, een zwembad dat was omgebouwd tot handbalarena met een capaciteit van 6400 plaatsen.

Handbal is in Japan maar een relatief kleine sport, daarom waren er voor de middagwedstrijden schoolklassen geregeld om voor sfeer in de hallen te zorgen. In Japan gaan alle middelbare school leerlingen trouwens nog uniform gekleed naar school.

De leerlingen steunden uitbundig het hun toegewezen land, met handgeklap. Ze zorgden zo voor een inspirerende entourage voor de deelnemende teams.

• 

• 

Vanuit het centrale busstation van Kumamoto, dat gekoppeld is aan een groot modern winkelcentrum, reed er enkele malen per dag een gratis bus shuttle naar de vier speellocaties die verspreid lagen over de buitenwijken van de stad.

Op dinsdag volgde voor Oranje de wedstrijd tegen Cuba. Dit team had al tweemaal verloren en was een prima mikpunt om het doelsaldo te verbeteren. Cuba beschikt weliswaar over een aantal heel atletische handbalsters, maar tegen het hoge tempo van Nederland waren ze niet bestand. Er werd in de aanval met 51 doelpunten een record aantal doelpunten gescoord door Oranje op een WK.

Hoewel ze geen Christelijke traditie hebben, is er als commercieel feest wel Kerstmis geïntroduceerd. In Kumamoto was er bij het winkelcentrum ook een grote kerstmarkt. Hier waren naast kerstversieringen allerlei zoete hapjes en drankjes te koop.

Na een nieuwe rustdag volgden de poule wedstrijden tegen Servië en Noorwegen, die op dat moment ook nog ongeslagen waren. De eerste tegenstander was Servië. Na een zeer goede wedstrijd werd met 36-23 gewonnen, Estavana Polman scoorde 8 maal. Nederland had een goed antwoord op de offensieve dekking van Servië. Dit was mede het goede werk van de voorgangers van de huidige bondscoach. Omdat Angola gewonnen had van Slovenië, was een plaats in de hoofdronde nu bijna zeker. Als supporters maakten we een uitstapje naar de nabij gelegen heuvels. Vanwege het aangename klimaat bleken er ook mandarijnen gekweekt te worden.

De wedstrijd tegen het ongeslagen Noorwegen ging vooral om de eindpositie in de poule en belangrijke bonuspunten voor de hoofdronde. Het werd een hoogstaande snelle wedstrijd. Bij rust stond Nederland met 18-14 achter. In de tweede helft werd er veel beter verdedigd en begon Tess Wester daardoor extra ballen te stoppen. Doelpunt voor doelpunt kwam Nederland dichterbij. Na 50 minuten stond het 25-25 en sloeg de twijfel bij Noorwegen toe, want Wester stopte bijna alles. Het werd 29-27 en uiteindelijk won Nederland met 30-28. Hierdoor ging Nederland met 4 punten, samen met Noorwegen (2 punten) en Servië (0 punten) naar de hoofronde, een geweldige uitgangspositie. In de hoofdronde waren Duitsland (3 punten), Denemarken (1 punt) en Zuid Korea (2 punten) de tegenstanders. De speelhal bleef gelijk. Voor alle teams waren er dus geen verplaatsingen nodig, omdat alle wedstrijden dit WK in één stad gespeeld werden.

Na weer een rustdag begon de hoofdronde met het duel tegen Duitsland van de vorige bondscoach Henk Groener, dat met 3 punten naar de hoofdronde was gekomen. Er was onder de nieuwe bondscoach Mayonnade in juni al 1 oefenwedstrijd gewonnen en 1 verloren tegen Duitsland. Na een voordelige marge van 12-11 bij rust, kreeg NED in de tweede helft teveel moeite met scoren bij de uitblinkende Duitse keepster Eckerle en werd met 25-23 verloren. Een plaats in de halve finales was door dit verlies dus nog onzeker.

Na een tweede duidelijke nederlaag in de hoofdronde tegen Denemarken met 27-24, mede door een uitblinkende Sandra Toft in het Deense doel, nam de druk verder toe. Voor NED was het achteraf heel belangrijk dat Duitsland zich in de tweede wedstrijd van de hoofdronde met 29-28 verslikte in Servië. Hierdoor kon NED in de derde wedstrijd van de hoofdronde door een overwinning op Zuid Korea toch nog de halve finales halen. Tegen ZKO was de beste wedstrijd van Oranje in de hoofdronde.  Oranje nam vanaf het begin duidelijk de leiding. Het werd een ruime 40-33 zege. Het bleef die laatste dag van de hoofdronde tot de laatste minuut spannend, omdat bij een gelijkspel tussen DUI en NOO, NED toch nog achter deze twee landen zou eindigen. Nu is bij handbal een salonremise bijna onmogelijk. Pas in de slotfase nam NOO duidelijk de leiding en stelde daarmee de plaats van NED veilig. De Oranje speelsters durfden de ontknoping nauwelijks op de livestream te volgen in hun hotel.  Door de overwinning van NOO werd NED, 2^e in de groep van de hoofdronde en moest in de kruisfinale tegen het ongeslagen Rusland nr. 1 in de andere groep gespeeld worden.

De halve finale was een absolute topwedstrijd. Pikant detail vooraf was dat Lois Abbing, speelster is bij de Russische topploeg Rostov-Don en dat het merendeel van de Russische ploeg afkomstig is van die club. Bovendien is de bondscoach Ambros Martin daar haar clubcoach. Lois had de laatste maanden weinig speeltijd gehad, omdat Ambros zijn speelsters aan het voorbereiden was op het WK. Kortom Lois stond in de halve finale mentaal duidelijk op scherp. Verdedigend kwam ze tegenover de ster van het Russische team, haar teamgenote Anna Vyakhireva te staan. Anna scoorde weliswaar 11 keer, maar dat bleek toch onvoldoende, omdat Laura van der Heiden 30 seconde voor tijd de 33-32 scoorde. De tijd daarna was onvoldoende voor een gelijkmaker.

In de andere halve finale versloeg Spanje verrassend Noorwegen. Voor Nederland een gunstige ontwikkeling, zodat NOO in de finale geen kans op een sportieve revanche kreeg. (Je verliest niet 20 jaar achter elkaar steeds van een sterk land, om er daarna in één week tweemaal van te winnen). Dus was Spanje de tegenstander in de finale. Topspeelster van Spanje was de ervaren Cabral-Barbosa, die nog tegen Quintus meegespeeld had in de Europese wedstrijd in Nantes, tegen de thuisploeg.

Spanje begon de finale verrassend met een brutale offensieve verdediging, waardoor NED 3 doelpunten achter kwam. Pas in de tweede helft kwam Oranje op voorsprong, maar SPA kwam in de slotfase met een offensieve dekking toch weer gelijk. In de laatste minuut verspeelde Oranje door tijdspel de aanval. Er volgde een time-out van SPA. In de laatste aanval schoot Cabral op doel. Dit schot werd gestopt door Tess Wester en ze wilde instinctief direct uitgooien richting de in de break-out weggelopen hoekspeelsters. De bal werd echter geblokt door de cirkelspeelster, die daarmee de keepster onreglementair hinderde bij het doen van de uitworp. Deze overtreding in de laatste 30 seconde kan door de laatste spelregelwijzigingen uit 2018 (regel 8.10c) direct bestraft worden met een strafworp.

Hiermee kreeg Nederland dus een unieke kans om de wedstrijd in de reguliere speeltijd al te beslissen. Lois Abbing faalde niet en zo was Nederland WERELDKAMPIOEN.

Iedereen werd overvallen door een zeer onwezenlijk gevoel, wereldkampioen? Dit vreemde gevoel werd versterkt omdat er in het toernooi door Oranje 3 wedstrijden verloren waren. De sleutelwedstrijden tegen de directe tegenstanders (SER, NOO, RUS, SPA) waren wel allemaal gewonnen. Bij de supporters (ouders) maakte het succes veel emoties los, tranen van geluk! Tenslotte hadden veel van de speelsters om dit te bereiken grote keuzes in hun leven moeten maken.

• 

• 

Bij de prijsuitreiking kregen de speelsters allemaal een prachtige handgemaakte gouden medaille uitgereikt.

Er was bij dit WK geen afsluitende playersparty, dus veel mogelijkheden om feest te vieren waren er voor de speelsters niet. Hoogstens een feestje op de gang in het hotel.

Maandagochtend stond de terugreis van 10 uur (via Seoul) al gepland. Bij aankomst in Nederland wachtte het team een ontvangst door ouders en supporters en kwam de grote verrassing dat NOC NSF het team toch nog genomineerd had als 4^e ploeg voor sportploeg van 2019 verkiezing. Een uitverkiezing, door hun medesporters en journalisten, die ze glansrijk wonnen! Het leverde veel extra media aandacht op.

Door de wereldkampioenstitel heeft Nederland zich direct geplaatst voor de Olympische Spelen. Een evenement, dat ook in Japan gespeeld wordt. De verschillen aan de internationale top zijn heel klein. Het zal een grote uitdaging worden om daar in Tokyo weer succesvol te zijn. Veel van de toplanden zullen echter in maart eerst nog flink moeten strijden om een Olympisch ticket. Sommige teams zullen dat zeker in een wat gewijzigde samenstelling gaan doen. De Oranje dames hebben precies op het goede moment geoogst.

Voor het komende EK in december 2020 is Nederland in een poule ingedeeld met Spanje. In de maand maart (25 maart UIT en 29 maart THUIS) staan de beide duels tegen Spanje geprogrammeerd. Natuurlijk zullen, deze wedstrijden voor Spanje in het teken staan van revanche. Voor de thuiswedstijd heeft het NHV AHOY gereserveerd, dat nu al volledig is uitverkocht. Bij de eerste thuiswedstrijd na het WK zullen de Oranje dames ook gehuldigd worden.

Achteraf ben ik dus live getuige geweest van een historisch Nederlands sportmoment. Dit succes toont aan dat de internationale handbaltop voor Nederlandse speelsters aanraakbaar is. Rinka Duindam en Kelly Dulfer hebben hiervan ook nog bij Quintus gespeeld. Deze generatie heeft succes geoogst, waarvoor door eerdere generaties de basis is gelegd. Hopelijk draagt het succes bij aan een bredere populariteit van handbal.

Jan van Kester